Common Ground volgens Vincent van Beek

De Common Ground-toekomst? Dat is een toekomst waarin gemeenten systemen delen, data uitwisselen en leveranciers dezelfde taal spreken. Maar die toekomst vraagt om lef, standaardisatie en een compleet andere manier van denken. Volgens Vincent van Beek, voormalig Chief Product Owner Dienstverleningsplatform bij de gemeente Den Haag en nu Projectmanager Omnichannel bij VNG, is samenwerking geen keuze meer; het is noodzaak. 

Vincent kwam voor het eerst in aanraking met Common Ground in 2018, toen hij bij de gemeente Den Haag werkte aan de MijnOmgeving ‘MijnDenHaag’. Dit is een online portaal waar burgers en ondernemers terechtkunnen voor persoonlijke zaken en relevante informatie. Wat begon als een MijnOmgeving voor inwoners om zelf zaken te regelen, groeide uit tot een testcase voor landelijke standaardisatie.

Publiceer je vorderingen

“De ambitie was om software te bouwen voor alle Nederlandse gemeenten”, zegt Vincent. “Waarom zou je budgetten alleen laten renderen binnen je eigen stad, terwijl samenwerking veel meer oplevert?” Vanuit die gedachte ging Vincent aan de slag bij gemeente Den Haag en later bij VNG als Projectmanager Omnichannel bij het project Samenwerkende Portalen.

Sindsdien heeft Vincent niet stilgezeten. Bij de VNG werkt hij aan het standaardiseren van interacties tussen applicaties, door zogenoemde ‘patronen’, ook wel de MijnServices. Denk hierbij aan voorbeelden als zaken, berichten, taken, producten en notificaties. Leveranciers hebben behoefte aan heldere afspraken om deze patronen te adopteren. Standaardisatie zorgt daarom voor bredere implementatie en een uniforme manier van communiceren. 

"De huidige definities worden nu al door veel leveranciers geïmplementeerd. Parallel zijn we bezig om deze te standaardiseren. Daarvoor zijn ze inmiddels ook geagendeerd op de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI), waar ze tot standaard verheven kunnen worden. Juist vroeg aansluiten biedt de kans om samen de definities vorm te geven en richting standaardisatie te brengen. Dit maakt gemeenten flexibeler en biedt ruimte voor innovatie."

Samen hetzelfde doen

“Common Ground draait om samenwerken en hetzelfde doen”, stelt Vincent. “Samenwerken zonder standaardisatie levert niets op. Pas als je dezelfde taal spreekt, kun je écht delen. Denk bijvoorbeeld aan de app store van je mobiele telefoon. Apps moeten aan bepaalde standaarden voldoen om in de app store te komen. Als er landelijke afspraken zijn, kunnen leveranciers daar hun eigen producten op aanpassen.” Hij ziet services (patronen) als de sleutel tot succes: gestandaardiseerde bouwblokken waarmee gemeenten snel nieuwe functies kunnen toevoegen of processen kunnen verbeteren.

Een belangrijk inzicht was dat samenwerking verder gaat dan techniek. “Je leert de waarde van samen doen pas echt als je merkt hoe moeilijk het is om iedereen op één lijn te krijgen”, zegt Vincent. “Toch is dat precies wat nodig is. Binnen één gezamenlijk raamwerk ontstaat ruimte voor extra oplossingen. Je draagt dan vanuit lokale oplossingen en leveranciersoplossingen bij aan het framework. Vanuit het bewijs in de praktijk, dus. Doordat je het raamwerk openbaar beschikbaar stelt, blijft alles inzichtelijk en bespreekbaar.”

Van weerstand naar beweging

De grootste uitdaging is volgens Vincent het loslaten van oude gewoonten. “Veel gemeenten zijn trots op hun eigen aanpak. Ze willen vasthouden aan wat werkt. Maar de vraag is: werkt het echt? Of voelt het gewoon vertrouwd?”

Hij benadrukt dat standaardisatie geen bedreiging is, maar juist ruimte creëert voor innovatie. “Door dezelfde basis te gebruiken, kunnen juist onze leveranciers sneller inspelen op nieuwe ontwikkelingen in plaats van dat we steeds bezig zijn met de basis. Gemeenten worden wendbaarder en minder afhankelijk van lokale oplossingen of implementaties.”

Toch is het volgens Vincent belangrijk scherp te blijven. “Iedereen komt vanuit een eigen achtergrond met eigen ideeën, maar als we vasthouden aan maatwerkoplossingen, maken we dezelfde fouten als vroeger. We hebben een cultuurverandering nodig, waarin collectief belang boven individueel belang staat.”

Groei met vallen en opstaan

Vincent ziet dat er al veel stappen in de Common Ground-transitie zijn gezet. “We zijn gegroeid van losse initiatieven naar een netwerk van gemeenten, leveranciers en zelfs rijksoverheden die samenwerken. Dat is een enorme winst.”

Toch waarschuwt hij voor valkuilen. “Het vraagt discipline om vast te houden aan standaardisatie en de wil om elkaar op te blijven zoeken en vooral ook vinden. Als iedereen zijn eigen draai eraan blijft geven, schiet het niet op. Gemeenten moeten leren om te vertrouwen op elkaar én op leveranciers.”

Vincent pleit voor transparantie en voorspelbaarheid. “Je kunt geen stabiele IT-infrastructuur bouwen als je elke maand iets nieuws bedenkt. Leveranciers moeten de ruimte krijgen om mee te bewegen, maar ook zekerheid hebben dat de basis stabiel blijft en wijzigingen voorspelbaar en planbaar zijn.”

Een gedeelde toekomst

Vincent ziet in de toekomst een open markt, waarin leveranciers bouwen aan flexibele, schaalbare oplossingen voor gemeentelijke dienstverlening. “Vergelijk het met een appstore waarin gemeenten applicaties kiezen die direct werken binnen het bestaande systeem. Dat is het streefdoel. Daarbij is het natuurlijk wel belangrijk dat standaardisatie niet betekent dat gemeenten hun eigen identiteit verliezen. Het gaat erom dat we dezelfde bouwstenen gebruiken. Wat je daarmee bouwt, mag je zelf bepalen.”

Hij is optimistisch over de samenwerking met leveranciers. “De markt heeft er juist baat bij als er duidelijke standaarden zijn. Het wordt makkelijker om producten te leveren die aansluiten op de behoefte van gemeenten. En onze leveranciers zijn hier ook al actief mee bezig. Eigenlijk is het vooral belangrijk dat we een transparante structuur bieden, waarbinnen we samen in gesprek zijn.”

Conclusie: samenwerken is de enige weg vooruit

Volgens Vincent is Common Ground geen eindpunt, maar een manier van denken. “Samen doen en hetzelfde doen. Dat is de kern.” Hij gelooft dat gemeenten alleen door standaardisatie en samenwerking klaar zijn voor de toekomst. Zijn boodschap is dan ook duidelijk: ego’s moeten opzij, maatwerk moet plaatsmaken voor gedeelde oplossingen en vertrouwen moet de basis vormen. Alleen dan kan Nederland de belofte van Common Ground waarmaken en bouwen aan een efficiëntere, flexibele en toekomstbestendige IT-infrastructuur voor de overheid van Nederland.